De ketting
De veel te vette hutspot lag zwaar op de maag, en ik rispte flink wat maagzuur op toen ik bukte om de ketting vast te maken.Telkens nam ik me voor om niet mee te eten, en iedere keer weer wist ze me over te halen om toch te blijven. Ik kon het ook niet over mijn hart verkrijgen om ze te laten zitten met een hele pan eten, speciaal voor mij gekookt. Als ze dan weer begon met: je blijft toch wel mee-eten straks, ik heb heerlijke en vul dan maar in klaar gemaakt, speciaal voor jou, dan stribbelde ik nog tegen, wetend dat er straks weer zo'n vete hap op tafel kwam. Met mijn levensstijl en figuur kon dat helemaal niet. Ze begon me dan over te halen met 'straks als je thuis komt is het al veel te laat om nog wat klaar te maken', of 'je moet nog helemaal naar huis, ik laat je niet gaan zonder gegeten te hebben'. En dus ook deze keer liet ik me weer overhalen.
Oma had haar kookkunst opgedaan op de boerderij, waar ze met weinig inspiratie grote pannen voedsel klaarmaakte voor de mannen op het land. Eerst verdwenen de jonge mannen van de boerderij, later ook de oudere, en tenslotte ging de boer dood. Al was hij dan mijn opa, erg verdrietig waren we er niet van geworden, want het was een narrige oude man.
Ook het land van de boerderij ging in andere handen over, maar oma bleef gewoon in haar eentje op de boerderij wonen.
Oma was anders. Ondanks het harde leven dat ze altijd had gehad, was ze niet verbitterd geworden. Als je ze bezocht was ze echt blij met je komst, en liet dat blijken ook. Ze vroeg naar alles wat je deed, en ondertussen schonk ze koffie uit een grote pot die onuitputtelijk leek te zijn.
Ik dronk die altijd zwart, ook slecht voor de maag, maar altijd nog beter dan het scheutje melk dat ook de hele dag al op het lichtje stond te vervellen.
Ze droeg een lange bruine jurk, misschien had ze er meerder van, want nooit had ze iets anders aan. Ze scharrelde op haar pantoffels door de grote keuken, waar nog een houtkachel in stond. Op het granieten aanrecht had ze een gassstel staan, waar ze op kookte. Het was de laatste investering die opa gedaan had toen hij stopte met boeren, want zei hij, hij had geen zin om de hele zomer bij die hete kachel te zitten.Dat zijn vrouw dat al dertig jaar had gedaan, kwam niet bij hem op. Hij had er maar kort plezier van gehad.
En dus bezocht ik haar zo nu en dan, als ik in de buurt kwam.
Toch was ze niet helemaal alleen op de boerderij. Want ze had een hond. Het was een zeer oude bastaard-herder, net iets te klein voor een echte. Hij was er al zo lang als ik me het herinnerde.
Vroeger liep de hond de hele dag buiten op het erf, en blafte en gromde tegen iedereen de langskwam. Zo wist oma dat er vreemd volk aankwam, en onder vreemd verstond de hond iedereen die er niet woonde. Later blafte zij nog maar alleen, en nu blafte zij pas als ze je zag. Want ze was stokdoof geworden. Voor oma deed dat er niet toe, de hond hoorde er gewoon bij.
De hond had ook een naam: Els. Niet dat ze er naar luisterde, want ze hoorde niets meer. Maar oma praatte veel met haar. In de zomer lag Els op de drempel van de achterdeur te hijgen, en s'winters lag ze op de pantoffels van oma, dan hield ze lekkere warme voeten,
zei ze. En s'nachts waakte Els over oma. Al haar hele leven lang.
Als oma naar bed ging, en dat was om half tien precies, ging Els naar buiten in het hondenhok , en kreeg ze een ketting aan haar halsband. Niet omdat ze anders weg zou lopen, dat deed ze overdag ook nooit. maar omdat Els anders niet slapen kon. De ketting aan haar halsband was voor haar zo vertrouwd dat ze niet in haar eigen hok wilde zonder dat ze vast zat.
Toen ik die avond na de hutspot, het eerste en het tweede kopje koffie naar huis wilde gaan, zei oma: het is al weer laat geworden. Wil jij Els even vast zetten als je naar buiten gaat, dan kan ik ook zo naar bed.
Ik dacht aan alle verplichtingen die ik had van familie, maatschappij en werk, en zei, terwijl ik bukte,met de smaak van hutspot achter in mijn keel: Jij mag tenminste overdag nog vrij, slaap dus maar lekker. En ik klikte de ketting vast aan haar halsband.
J++
