De Herfst

[P_Westdijk]

De groen en gele bladeren aan de bomen bewogen op de grillige maat van de wind mee. Soms nam deze in kracht toe om vervolgens weer te verzwakken of geheel te gaan liggen en dan weer onverwachts op te gaan steken. Verzwakt door het afsterven ervan, dwarrelden de verkleurde bladeren naar de grond. Zij vormden de eerste tekenen van het aanbreken van een nieuw seizoen, zonder zich om de datum van 21 september te bekommeren. De natuur hanteerde een eigen agenda. Eentje waarin de door mensen gecreëerde kalender soms geen enkele rol van betekenis leek te hebben. Een windvlaag bereikte het onnatuurlijke obstakel tussen de bomen en liet het in al zijn voegen kraken. Een man aan een tafel luisterde er met opgeheven gezicht naar. De vele rimpels en diepe lijnen in het door de tijd getekende gelaat konden zijn bezorgdheid over het huis niet verborgen houden. Hij had er ook geen reden voor. Alleen als zijn dochters en kleinkinderen op bezoek kwamen, dan hield hij zich groot en zelfstandig. Zoals hij al vele jaren had geleefd, maar bijna onopgemerkt was er verandering in gekomen. Hij had het gevoeld, terwijl hij zich had voorbereid met het hakken van hout op het seizoen dat hierna zou volgen. Het tegen het huis leunende hok had hij volgestouwd met hout. Het was hem dit jaar opnieuw gelukt, maar het had hem meer moeite en tijd gekost en volgend jaar zou het nog zwaarder worden. Hij wist het, maar hij weigerde ook halsstarrig in te gaan op de bezorgdheid van zijn dochters. Ze wilden hem liever bij zich in de buurt hebben en dat betekende het bos verlaten. Het huisje verruilen voor een andere woning met een tuin, als hij geluk had. Voortdurend mensen om zich heen te zien, die hem herinnerden aan zijn eigen gebreken, die een leeftijd van zeventig jaar met zich mee bracht. Hij had de stad al lang geleden de rug toe gedraaid. Somber geworden van deze gedachten stond de man van de tafel op, om licht gebogen naar het bed te lopen. Hij wilde niet gaan rusten of slapen, maar vast gelegde herinneringen ophalen. Zijn geheugen is niet meer wat het ooit was geweest. Kreunend liet hij zich op zijn knieën zakken en zocht op de tast naar de ruimte onder het bed. Tot zijn knokige vingers het kistje vonden en hij deze naar zich toe trok.
Hij zette het kistje met een klap op de tafel neer. Beiden waren gemaakt van dezelfde boom, die een zware storm niet had weten te doorstaan. De ontworstelde beuk had een groot gat in het bos veroorzaakt, maar de natuur had de neiging gaten snel op te vullen.
Foto’s verschenen in zijn bevende handen. Even dacht hij dat zijn ogen slechter waren geworden voor hij besefte dat de schemering was ingetreden. Het was goed te merken dat het steeds vroeger donker werd. Het werd tijd om de kaarsen aan te steken. Ook dit ging met enige kreunen gepaard. Toch stemde het hem tevreden om met het geluid van de wind op de achtergrond naar de foto’s te kunnen kijken. Soms zocht hij te vergeefs in zijn geheugen naar de namen die bij de gezichten pasten. Het ergerde hem. Op de bodem van het kistje lag een doos. Hij pakte deze zuchtend op. Het bevatte een draagbare radio of zoiets. Hij had het op zijn laatste verjaardag gekregen. Trots hadden zijn kleinkinderen hem op de oplaadbare batterijen gewezen, waarmee ze aan het milieu hadden gedacht. Ze hadden hem echter niet begrijpend aan gekeken toen hij om cassettebandjes vroeg. De ouders hadden slechts meelevend gelachen. De kinderen hadden hem in plaats daarvan op de zilverkleurige schijven gewezen. Grijnzend keek hij naar de deur, alsof hij er dwars door heen kon kijken. Hij wist nog wel wat hij daarmee had gedaan. Hangend aan visdraad waren de schijven overgeleverd aan wind. Als de zon er op scheen verspreidde de draaiende schijven verblindende lichtflitsen, die de hongerige vogels bij zijn bessenstruiken weg hielden. Hij was er achteraf toch nog blij mee geweest. Langzaam kwam hij overeind. Hij nam een kaars mee naar het bed. De anderen had hij uit geblazen. Een zwarte geblakerde plek aan de muur waarschuwde hem elke dag opnieuw voor wat er kon gebeuren als hij ze uit liet branden. Het was een les waar hij aan herinnerd wilde blijven worden, omdat hij het morgen misschien vergeten zou zijn. Luisterend naar de huilende wind, ritselende bladeren en de over het dak schrapende takken trok hij de dekens zo hoog op dat zijn voeten er aan de andere kant bijna onder vandaan kwamen. Het was harder gaan waaien. Niemand zou hem er over horen klagen. Hij was er zelfs blij mee. Morgen kon hij op zoek gaan naar afgebroken takken, maar eerst moest hij rusten. Hij bracht de kaars dicht naar zijn gezicht. De man ademde in, de teug lucht nog even in zijn longen vasthoudend, terwijl hij naar de dansende schaduwen op de muur keek, voor hij zijn adem liet ontsnappen.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Een voor wedstrijd nummer 19 ingezonden verhaal. Om het aan mijn verhalenlijstje te kunnen toevoegen stuur ik het opnieuw in.

[-Maaike-]

Hmm, leuk om dit verhaal nog eens opnieuw te lezen. Eerst wist ik niet precies meer waar het overging, maar zodra het kistje in beeld kwam was het weer helder

Het blijft een mooi verhaal. Goed geschreven!

[P_Westdijk]

..zodra het kistje in beeld kwam was het weer helder

Voor de man in het verhaal ook.

Bedankt voor het achterlaten van een reactie.

[Frans Samsa]

Hallo,

Je hebt nogal moeite met het correct gebruik van verwijswoorden. Verder komen er in je verhaal een aantal 'anakoloeten' (ontspoorde zinnen) voor. Hier en daar maak je het jezelf erg moeilijk door er vaak voor te kiezen, zinnen met een tegenwoordig deelwoord (lopend, zittend etc.) te beginnen. Vaak leidt dat tot gewrongen vervolgconstructies. Ik heb je verhaal gekopieerd en in Word geplakt zodat ik regelnummers kon invoeren. Hieronder vind je een overzicht van wat er, grammaticaal gesproken, mis is gegaan. Verder heb ik hier en daar eenvoudiger (en duidelijker) zinsconstructies voorgesteld. Mocht je het niet op prijs stellen dat ik je op dit soort zaken wijs, laat het me dan weten. Dan hoor je me niet meer.

1-r. 3 Verzwakt door het afsterven ervan. 'Ervan' verwijst naar de wind. Er staat dus dat de bladeren verzwakken doordat de wind afsterft. Ik denk niet dat de schrijver dat bedoeld heeft.
r.11 Zoals hij al vele jaren had geleefd, maar bijna onopgemerkt was er verandering in gekomen. In deze zin zijn twee dingen fout gegaan. 'Zoals' verwijst naar het 'zich groot en zelfstandig houden' uit de vorige zin. Kennelijk is de man dus zijn hele leven al vrij zwak, maar doet hij ook al zijn hele leven alsof dat niet zo is. Ik ben er bijna zeker van dat de schrijver dit niet wil uitdrukken. Verder is de zin zelf een anakoloet (ontspoorde zin). Een samengestelde zin waarvan het eerste deel met 'zoals' begint kan niet gevolgd worden door een tweede samenstellende zin die met 'maar' begint.
Zin 13/14 'Hij had het…hierna zou volgen' loopt beter als je de beide bijwoordelijke bepalingen die erin voorkomen niet achter elkaar zet. Dus: Hij had het gevoeld, terwijl hij zich met het hakken van hout had voorbereid op het seizoen dat hierna zou volgen (en eigenlijk zou ik voorstellen: Hij voelde het toen hij enkele weken (of een maand of maanden) geleden hout stond te hakken. Dat hij dat doet 'ter voorbereiding op het seizoen dat hierna zou volgen' zijn in dit verhaal negen overbodige woorden. Hierdoor krijgt de lezer er de kolere in, want hij wordt afgehouden van wat dit verhaal interessant zou kunnen maken: een portretje van die eenzame oude man in dat boshuisje.
18-ik zou tussen 'woning' en 'met' een komma plaatsen. Daardoor wordt het duidelijk dat 'als hij geluk had' betrekking heeft op 'met een tuin.'
18/19 Je hebt hier een hoofdzin, een afhankelijke bijzin en een bijzin die afhankelijk is van de afhankelijke bijzin. Die beide bijzinnen beginnen dan ook nog eens allebei met hetzelfde betrekkelijke voornaamwoord ('die') en hebben, zoals dat heet, een paralelle structuur. De lezer moet bij dit soort moeizame constructies hevig gaan puzzelen zonder dat hij nu meteen bewondering voelt voor de originaliteit en de superieure taalbeheersing van de schrijver. Waarom niet gewoon zoiets geschreven als: Hij huiverde bij het idee voortdurend mensen om zich heen te zullen zien. Ze zouden hem onbedoeld aan de gebreken herinneren die zijn zeventig jaar nu eenmaal met zich meebracht?
20. De uitdrukking is 'de rug toekeren' en niet 'de rug toedraaien.' Een vrije omgang met staande uitdrukkingen is natuurlijk mogelijk, maar moet dan wel functioneel zijn. Hier is het gewoon fout.
20. Somber geworden 'van deze gedachten' . Tja, waar zou de man anders somber van kunnen worden? Hij is alleen…
22- Het is mij niet duidelijk waarom in de zin 'zijn geheugen is niet meer wat het ooit is geweest' ineens de onvoltooid tegenwoordige tijd ('is') wordt gebruikt, terwijl verder alleen werkwoordstijden voorkomen die uitdrukken dat het verhaal zich in het verleden afspeelt.
24- De zin 'Tot zijn knokige….zich toe trok' is een anakoloet. Verder is 'kistje' een onzijdig woord. Daarom moet het verwijswoord 'dat' gebruikt worden in plaats van 'deze'. in r. 25 moet 'beide' staan in plaats van 'beiden' Bij telwoorden van het type beide/n, alle/n, sommige/n enzovoort voeg je de slot-n toe als ze betrekking hebben op mensen. Hebben ze betrekking op zaken of dieren, dan blijft de slot-n achterwege (het is een veel gemaakte fout).
28/29 'Even dacht hij…schemering was ingetreden' is een anakoloet. Je bedoelt: Even dacht hij dat zijn ogen weer slechter waren geworden, maar dan merkte hij dat het was gaan schemeren. (Ik geloof overigens dat de 19e-eeuwse auteur Bilderdijk de laatste was die de schemering liet 'intreden.' Ik zou niet goed weten welk doel ermee gediend is die zegswijze nieuw leven in te blazen).
De anakoloet in r. 35 levert een koddig misverstand op. Ik doel op de zin trots hadden zijn…milieu hadden gedacht. Door het foutieve gebruik van het woord 'waarmee' staat er nu dat de kleinkinderen oplaadbare batterijen gebruiken om zich daarmee in staat te stellen aan het milieu te denken. Ik zou het toejuichen als mijn leerlingen hun denkvermogen door middel van batterijen konden activeren, maar dat gaat helaas niet. De kleinkinderen van deze bosbewoner kunnen het vast ook niet.
37- Ik vermoed dat de ouders 'meewarig' lachen anders begrijp ik niet wat hier staat. De toepassing die je voor de c.d's hebt bedacht vind ik wel komisch.
r. 43 'anderen' moet 'andere' zijn. Dat heb ik hierboven al toegelicht.

Ook het slot heeft wel potentie. Is het de laatste adem die de man uitblaast? Het zou zo maar kunnen. Dit had wel iets sterker aangezet mogen worden.

[-Maaike-]

@Frans Samsa, wat goed dat je zulke uit gebreide feedback geeft! Ik heb wel een tip voor je; benoem ook de positieve punten van het verhaa, de dingen die je goed of leuk aan het verhaal vindt. Niet iedereen kan namelijk even goed met feedback omgaan en wat je nu uit het verhaal hebt gehaald zijn allemaal punten die verbeterd moeten worden. Dat kan voor sommige schrijvers overkomen dat er niets goed aan is, waardoor de moed hen in de schoenen zakt. Daarom zou ik je willen aanraden ook positieve punten op te nemen in je feedback. Plus het is gewoon fijn om te horen wat een lezer goed vind aan je verhaal In elk geval vind ik het wel heel knap dat je zo goed in grammatica bent en dat je al die puntjes eruit hebt gevist Keep up the good work!

[Frans Samsa]

Dag Maaike,

Fijn dat je mijn feedback op prijs stelt. Ik had inderdaad wat meer kunnen zeggen over de sterke kanten van je verhaal. Als ik je verhaal alleen maar slecht had gevonden zou ik er overigens helemaal niet op hebben gereageerd. Wanneer iemand mijn opmerkingen niet op prijs stelt moet zij of hij dat gewoon zeggen. Het staat iedereen natuurlijk vrij om te doen en te laten wat hij of zij wil maar als je niet tegen kritiek kunt dan moet je je teksten volgens mij niet publiceren. Als ze zich door kritiek zo ontmoedigd voelen dat ze ophouden met schrijven kan het ook zijn dat dat een verstandige beslissing is. Mogelijk liggen hun talenten in aquarelleren, boetseren, fluit spelen of het bereiden van smakelijke soepen. Tenslotte: niemand hoeft zich hier iets van mij aan te trekken. Het staat iedereen vrij om in gebrekkig Nederlands onleesbare teksten te wrochten. Maar ik ben heel slecht in het omgaan met volwassenen die als kleuters hengelen naar complimentjes.

Nu iets over de inhoud van je tekst. Ik zei al dat ik het een vondst vond hoe je de oude man de c.d.'s laat gebruiken. Ook het idee achter de laatste twee, drie zinnen vind ik heel aardig. Het verhaal heeft een open einde. Het zou wel goed werken als je de wind, waarmee je je verhaal begint, ook in de laatste zin van je verhaal laat terugkomen: zo schep je meer eenheid in je tekst. Bijna iedere lezer zal begrijpen dat de wind een metafoor is van de levensadem van die man. Als je je in de eerste regels beperkt tot een 'neutrale' beschrijving van de wind, en daar in de laatste regel dan weer naar terugkeert, krijgt die beschrijving een sterke lading: ze activeert dan namelijk de verbeeldingskracht van je lezer. Erg origineel is het gebruik van de wind als metafoor voor de (levens)adem niet, maar dat maakt niet uit. Neem je lezer mee in de beschrijving van de wind.

De mijmering over de kalender functioneert niet. Ze zou dat wel kunnen doen als je verhaal over een jonger iemand zou gaan. Jouw verhaal gaat echter over een man die zich in alle opzichten in de herfst van zijn leven bevindt. Alles wat hij ondervindt, klopt met wat je verwacht dat een oude man moet doormaken. Tussen de 'kalender' en het leven van de man bestaat geen tegenstelling. En het verhaal gaat over die man en niet over de wind.

Je verhaal zou aan kracht winnen als je je concentreert op die man. Hij blijft nu wat vlak. Je vraagt je als lezer bijvoorbeeld af hoe die man in dat huisjes beland is: hij heeft immers kinderen, dus moet er ook een vrouw in zijn leven zijn geweest. Hij heeft een gezin gehad. Hij kan dus niet zijn hele leven in een soort boshutje hebben gewoond. Wat heeft daar dan gebracht? Die foto's zijn een prima middel om de man wat meer reliëf, meer geschiedenis te geven.

Ik zie ook niet zo goed in waarom hij niet gewoon een naam heeft. Nu gaat het steeds over 'de oude man' en is een groot deel van het verhaal gewijd aan de beschrijving van allerlei zaken die ons, lezers, iedere keer weer duidelijk maken wat we al weten: deze man is oud. Als je erin zou slagen die ouderdom en dat verval van krachten in één, bijna terloops genoemd beeld op te roepen zou je verhaal enorm aan zeggingskracht winnen en ontstaat er ruimte om meer over het leven van die man te vertellen.

Het houthakken zou ik tenslotte achterwege laten. Het is duidelijk dat het verhaal zich in onze tijd afspeelt. Houthakkers horen thuis in sprookjes. Waarom laat je hem niet naar de supermarkt in het dorp fietsen of lopen en dan ondervinden dat het bijna niet meer gaat? Dat zou je verhaal veel geloofwaardiger maken. Een soort Hans-en-Grietjehutje in het bos combineert slecht met het uitzicht op een aanleunwoning. Wat wel zou werken is dat hij, bijvoorbeeld, na de dood van zijn vrouw eindelijk de kans kreeg aan de rand van het dorp,, in de natuur, te gaan wonen. De laatste jaren echter rukt de nieuwbouw op. Maar de wind is hetzelfde gebleven. Je zou dan gebruik maken van een klassiek beeld van de wind. In de joodse en christelijke verhaaltraditie staat de wind voor de geest van God. Misschien ben je, net als ik, niet gelovig, of misschien ben je dat wel. In beide gevallen kun je gebruik maken van dit soort oude en in onze cultuur wijdverbreide metaforen. Zou je daarvoor kiezen, doe het dan op een terloopse manier dan geef je de lezer de ruimte er het zijne van te denken. In woorden kun je, zonder één uitdrukkelijke verwijzing naar God of goden te maken, de wind wel als een oerkracht oproepen die ons gepruts met nieuwbouwwoningen en bestemmingsplannen ver overstijgt.

Tenslotte zou ik je dringend willen adviseren eenvoudige zinnen te maken. Probeer vooral niet 'literair' te schrijven. Eén van de mooiste verhalen over een oude man is 'The Old Man and the Sea' van Hemingway. Het is geschreven in een Engels dat middelbare scholieren makkelijk aankunnen. Toch is het rijk aan inhoud en prachtig van taal. In het Nederlands hebben we 'De dood van mijn grootvader' van Gerard Reve. Ook dat gaat, op een heel andere manier, over de laatste jaren van een oude man. En ook dat is in een eenvoudige, maar uiterst precieze en daardoor indringende stijl geschreven. Het is veel moeilijker dan we vaak denken om een heldere stijl aan te wennen.

Nu, dit was wat ik zo te melden had over je verhaal. Als ik niet het gevoel had dat je de potentie had om veel beter te schrijven dan je nu doet zou ik me al deze moeite bespaard hebben. Om even bij je motto stil te staan: je hoofd mag een jungle zijn, maar jij moet voor de lezer van je verhalen een begaanbaar pad hakken door die jungle heen. Succes!

[P_Westdijk]

Heel erg bedankt voor de uitgebreide feedback die je op het verhaal hebt gegeven. Het is bijzonder leerzaam voor me en je hebt er behoorlijk wat tijd in willen steken.

Laat ik beginnen om mee te delen dat ik gebonden was aan een aantal regels voor een wedstrijd. Ik moest er bruggetjes in verwerken naar een aantal verschillende termen. Het bleek lastig te zijn, maar dat was voor mij ook de uitdaging. Liet ik een aantal termen onbenoemd, dan betekende het aftrek van punten. Ik ben er wel achter gekomen dat ik meer vrijheid nodig heb en ook alle tijd die ik noodzakelijk acht.

Het schrijftechnische gedeelte heb je me helemaal mee en twijfel ik geen moment aan wat je hier hebt achtergelaten. Op een later moment zal ik me hier in gaan verdiepen en me zelf kennende er nog regelmatig een blik op werpen om me goed voor ogen te houden hoe iets niet geschreven hoort te worden. Vooral de uitleg erbij sprak me erg aan.

Maar ik ben heel slecht in het omgaan met volwassenen die als kleuters hengelen naar complimentjes.

Wees niet gevreesd, ik zal niet naar complimenten hengelen, maar in mijn eigen reacties probeer ik tussen alle opmerkingen door ook positieve punten aan te kaarten. Het is gewoon mijn werkwijze. Een lijst kan voor mijn gevoel namelijk weleens overweldigend werken. We hebben hier mensen van alle leeftijden.

Bijna iedere lezer zal begrijpen dat de wind een metafoor is van de levensadem van die man.

Ik vermoed weleens dat leraren meer achter een tekst zoeken, dan er soms in werkelijkheid te vinden is. Voor mij was de wind geen metafoor voor de levensadem van de man en het is ook de reden waarom het slechts een beperkte rol speelde. Het is in mijn beleving daarvoor al door te veel andere schrijvers gebruikt.

De mijmering over de kalender functioneert niet. Ze zou dat wel kunnen doen als je verhaal over een jonger iemand zou gaan. Jouw verhaal gaat echter over een man die zich in alle opzichten in de herfst van zijn leven bevindt.

Misschien is dit inderdaad te veel van het goede. Op deze manier had ik het nog niet gelezen. Bedankt om het onder mijn aandacht te brengen.

Ik zie ook niet zo goed in waarom hij niet gewoon een naam heeft.

Wat is de toegevoegde waarde van een naam in een verhaal van deze omvang vraag ik me af? Een kort verhaal heeft immers zijn beperkingen. Ook laat ik het aan de fantasie van de lezers over om de door jou opgesomde leemten in te vullen. Het is een keuze die ik gemaakt heb.

Het houthakken zou ik tenslotte achterwege laten. Het is duidelijk dat het verhaal zich in onze tijd afspeelt. Houthakkers horen thuis in sprookjes. Waarom laat je hem niet naar de supermarkt in het dorp fietsen of lopen en dan ondervinden dat het bijna niet meer gaat? Dat zou je verhaal veel geloofwaardiger maken.

Hier lopen onze meningen uiteen. Ver uiteen, zelfs. Ik ben werkzaam in het groen en in deze tijd van het jaar word me bijna dagelijks om hout gevraagd. Ik spreek ook mensen die er regelmatig op uit trekken om hout te sprokkelen. Om een voor jou onbekende wereld als sprookje te betitelen doet me wel glimlachen. We leven blijkbaar in verschillende omgevingen met andere culturen en daar wil ik het bij houden
Waarom ik hem niet naar een supermarkt laat gaan kan ik ook beantwoorden. Deze man is liever alleen en daarom leeft hij terug getrokken. Het is geen zonderling, maar iemand bij wie de behoefte aan veelvuldig contact met andere mensen ontbreekt. De redenen daarvoor laat ik over aan een ieder die het leest.

Wat wel zou werken is dat hij, bijvoorbeeld, na de dood van zijn vrouw eindelijk de kans kreeg aan de rand van het dorp,, in de natuur, te gaan wonen. De laatste jaren echter rukt de nieuwbouw op. Maar de wind is hetzelfde gebleven. Je zou dan gebruik maken van een klassiek beeld van de wind. In de joodse en christelijke verhaaltraditie staat de wind voor de geest van God. Misschien ben je, net als ik, niet gelovig, of misschien ben je dat wel. In beide gevallen kun je gebruik maken van dit soort oude en in onze cultuur wijdverbreide metaforen. Zou je daarvoor kiezen, doe het dan op een terloopse manier dan geef je de lezer de ruimte er het zijne van te denken. In woorden kun je, zonder één uitdrukkelijke verwijzing naar God of goden te maken, de wind wel als een oerkracht oproepen die ons gepruts met nieuwbouwwoningen en bestemmingsplannen ver overstijgt.

Ik kan slechts zeggen dat ik dit heel goed bedacht vind, maar zoals ik het nu inschat zou dit me punten hebben gekost.

Tenslotte zou ik je dringend willen adviseren eenvoudige zinnen te maken.

Ik goochel graag met woorden en probeer constructies van zinnen uit. Soms slagen deze en op andere dagen faal ik daar compleet in. Ik houd je advies echter in mijn achterhoofd.

Nu, dit was wat ik zo te melden had over je verhaal. Als ik niet het gevoel had dat je de potentie had om veel beter te schrijven dan je nu doet zou ik me al deze moeite bespaard hebben. Om even bij je motto stil te staan: je hoofd mag een jungle zijn, maar jij moet voor de lezer van je verhalen een begaanbaar pad hakken door die jungle heen. Succes!

Als schrijver van dit korte verhaal hanteer ik een andere motto, maar Maaike kan inderdaad goed schrijven. Ze komt ook op me over als een gevoelsmens. Als voorbeeld hiervan kan ik slechts de feedback aanhalen, die je hebt ontvangen op jouw feedback op mijn verhaal. Ik hoop dat ze nog heel lang blijft schrijven en weer snel een deel zal insturen van het verhaal waar ze momenteel aan werkt. Het zal ons waarschijnlijk allebei smaken.
Bedankt voor wat je hier hebt achtergelaten. Ik had het willen beoordelen met een positieve punt, maar helaas laat het systeem me in de steek.

[Frans Samsa]

Hallo,

Fijn om te zijn dat we in gesprek raken over je verhaal en mijn excuses dat ik je verhaal abusievelijk op naam van een ander zette. Twee korte opmerkingen nog van mijn kant. Het was me duidelijk dat je de wind niet als metafoor gebruikte maar als sfeertekening. Dat kan natuurlijk en de meningen lopen uiteen over de rol die dergelijke lyrische elementen in verhalend proza moeten spelen. Mijn suggestie om er nog iets anders mee te doen was natuurlijk ook niet meer dan een suggestie.

Ten aanzien van het houthakken heb ik wel een meer algemene opmerking. Het is geen enkel probleem als een schrijver elementen in zijn verhaal opneemt die bij een voor veel van zijn lezers onbekende wereld horen. Integendeel zelfs. Een erg mooi voorbeeld hiervan vind ik Philip Roth' roman American Pastoral. De hoofdpersoon van dat boek is eigenaar van een fabriek die luxe handschoenen vervaardigt. Nu zijn er niet veel mensen die weten hoe dat gaat, handschoenen maken. Roth geeft daar echter een prachtige beschrijving van. Hierdoor wint zijn verder nogal bizarre geschiedenis aan geloofwaardigheid. De hoofdpersoon van jouw verhaal is een man die in de moderne tijd leeft en met de 'zegeningen' daarvan weinig op heeft. Ik denk dat je verhaal enorm aan kracht zou winnen als je bereid bent je lezers mee te nemen in de wereld van die man. Een verhaallijn die in dat opzicht slaagt is die van de cd's. Plompverloren meedelen dat de man hout hakt is naar mijn gevoel een gemiste kans om je lezers met deze wereld bekend te maken. Eén of twee zinnen meer hadden juist dit element meer reliëf kunnen geven.